Werk je in de zorg, dan weet je dat de mentale druk aanzienlijk is. Toch ging het daarmee beter, tot vorig jaar. Dat concludeert ABN AMRO in hun Sectorale Welzijnsmonitor. Voor werkgevers een signaal om hun werknemers hierin bij te staan.

De gevolgen van die mentale belasting is groot. Niet alleen op het werk, ook daarbuiten. Steeds meer zorgmedewerkers geven aan een gevoel van ‘complete uitputting’ te hebben. Het is dan ook niet verrassend dat het percentage burn-outs het gemiddelde overstijgt.

Veel zorgpersoneel valt dan ook uit. En dat terwijl er nog zo’n 60.000 vacatures openstaan in de zorgsector. Daarbij telt de vergrijzing ook nog eens dubbel: niet alleen hebben meer mensen zorg nodig, er zijn ook veel zorgmedewerkers die binnen nu en 10 jaar met pensioen gaan. Dit brengt ook een voordeel mee: zij hebben de werkgevers voor het uitkiezen.

Zorgwekkende conclusies

Enkele zorgwekkende conclusies uit de Welzijnsmonitor:

• Verzuimpercentage nam toe: van 6,3% in 2023 naar 6,7% in 2024
• Emotionele uitputting nam toe met 10% sinds 2015
• Ruim 25% vindt hun werk vaak of altijd emotioneel veeleisend
• Steeds meer werknemers voelen zich ‘leeg’ aan het einde van de werkdag

Bovenstaande cijfers zijn ook het gevolg van onveilige situaties. Op dat gebied is nauwelijks verbetering gekomen. 20% is in 2024 geïntimideerd of bedreigd. 10% had te maken met lichamelijk geweld. Zo’n 8% kreeg ongewenste seksuele aandacht van cliënten, patiënten of hun naasten.

Gelukkig ook goed nieuws

Gelukkig toont de Welzijnsmonitor ook goed nieuws. Zo is de werk-privé-balans al voor het 4^e jaar op rij verbeterd. Zo wordt er minder vaak overgewerkt, is er meer vrijheid om verlof op te nemen en kunnen meer medewerkers zelf hun werktijden bepalen.

Ook bleek meer personeel ruimte te hebben voor persoonlijke ontwikkeling: denk aan een cursus of opleiding. Werkgevers in de zorg zijn daarin sterk, ook in het stimuleren van vaardigheden van hun personeel. Dit heeft ook te maken met het behouden van de BIG-registratie, waarvoor personeel in de zorg opleidingen moeten volgen en afronden.

Open en veilige werkcultuur cruciaal

Dit alles betekent dat zorgorganisaties echt hun best moeten (gaan) doen om personeel te behouden. Bijvoorbeeld door te zorgen voor een open en veilige werkcultuur. Die helpt óók tegen mentale belasting van personeel. Hoe beter de werkcultuur, hoe liever werknemers op hun werk zijn en er blijven werken.

Door te investeren in het welzijn van zorgpersoneel, trekken werkgevers ook makkelijker nieuwe mensen aan. Voldoende personeel helpt uiteraard ook tegen mentale druk. Bovendien zijn blije medewerkers productiever en minder snel ziek.

Maar wat is dan zo’n ‘veilige werkcultuur’? Daarbij is het onder andere belangrijk dat medewerkers vrijuit kunnen praten over de druk die zij ervaren, waar ze mentaal zwaar belast worden en of er pestgedrag is. Dat kan een groot verschil maken om spannings- en stressklachten te voorkomen. Evenals de mogelijkheid om met elkaar na te bespreken, zeker na heftige situaties.

Grensoverschrijdend gedrag ‘hoort erbij’?

Gek genoeg is bovenstaande niet vanzelfsprekend. Zo wordt (seksueel) grensoverschrijdend gedrag nog te vaak gezien als iets wat nu eenmaal bij het werk hoort. Hiertegen bestaat overigens een manifest, dat zorgaanbieders kunnen ondertekenen. Dat biedt ook handvatten om de cultuur te veranderen. Een mooi signaal ook naar het personeel toe.

Het begint allemaal met bewustwording, maar moet opgevolgd worden met concrete gedragscodes, protocollen en betere processen. Maar ook arbobeleid, met preventieve maatregelen én een duidelijk beschreven traject om te volgen ná incidenten en intimidatie. Bijvoorbeeld een weerbaarheidstraining en meldpunt.

Auteur: redactie Zuster Jansen