Patiënten ervaren regelmatig onnodige zorg en dat is zonde van de waardevolle tijd én het kost een hoop geld. Bij maar liefst 40 procent van de patiënten die de afgelopen twee jaar zorg heeft ontvangen, werd er (naar hun idee) soms ook onnodige zorg verleend. Dat blijkt uit een onderzoek van Patiëntenfederatie Nederland. Waar gaat het “mis” en kan winst behaald worden?
Vallende ouderen in Nederland
Onderzoek: Vallende ouderen in Nederland
“Gemiddeld 151 per 10.000 ouderen in Nederland opgenomen na een valpartij”
Evenwicht, balans en mobiliteit: naarmate we ouder worden, verslechteren deze eigenschappen en neemt de kans op een valpartij toe, zeker bij mensen van 65 jaar of ouder. Vallen op hoge leeftijd kan leiden tot ernstige verwondingen en heeft grote invloed op de zelfstandigheid van mensen.
Jaarlijks belanden er ruim 52.000 ouderen in het ziekenhuis na een val. En het blijft in de meeste gevallen niet bij een kort bezoekje: ‘maar’ 5,6% van de ouderen die een valongeluk hebben gehad mag binnen één dag weer naar huis. De overige patiënten (94,4%) moeten langer in het ziekenhuis blijven voor herstel of observatie.
Valpreventieve zorg
Valongelukken gebeuren voornamelijk in en om een woning. Om het risico op een valongeluk te verkleinen, kunnen ouderen van 65+ sinds dit jaar een (gedeeltelijke) vergoeding vanuit het basispakket krijgen voor zorg bij valpreventie.
Vooral het verbeteren van evenwicht, lopen en spierkracht kan de kans op een val bij ouderen verminderen. Hier wordt tijdens de valpreventie dan ook veel op gefocust. Met deze landelijke aanpak hoopt de overheid het risico te verkleinen en zo het aantal (langdurige) ziekenhuisopnames na een val te verminderen. Maar waar is deze preventieve zorg eigenlijk het hardst nodig? Zuster Jansen zocht het uit door het aantal ziekenhuisopnames na een accidentele val in kaart te brengen.
In provincie Groningen relatief de meeste valincidenten
Groningen is de provincie met naar verhouding de meeste ziekenhuisopnames na een valongeluk: hier waren 166 opnames per 10.000 ouderen. In het hele land lag dit aantal fors lager, namelijk op 151. Ook in Zuid- en Noord-Holland zijn er relatief veel opnames: 161 per 10.000 ouderen.
Opvallend is de provincie Flevoland. Met bijna 13% minder opnames dan het landelijk gemiddelde komt de provincie onderaan de lijst met 131 valincidenten per 10.000 ouderen.**
Hieronder is een interactief kaartje weergegeven waarop de cijfers per provincie te zien zijn.
Heemstede de gemeente met de meeste valincidenten
Tussen de verschillende gemeenten in ons land zijn er grote verschillen te zien. Zo zijn er in het Noord-Hollandse Heemstede relatief gezien de meeste valincidenten. Met 226 per 10.000 ouderen zijn er in de gemeente welgeteld 52% meer ziekenhuisopnames dan elders in het land. Ook in het Zuid-Hollandse Westvoorne en het Noord-Hollandse Oostzaan belanden van elke 10.000 ouderen er relatief veel in het ziekenhuis na een val: respectievelijk 218 en 215.
In het Noord-Brabantse Boekel (46) en Utrechtse Renswoude (57) zijn juist de minste valincidenten per 10.000 ouderen.
Op het interactieve kaartje hieronder zijn de cijfers per gemeente te zien.
Vrouwen vaker in ziekenhuis door valincident meer dan mannen
Van de ruim 52.000 ouderen die een na een valpartij in het ziekenhuis zijn beland, is 63,5% vrouw. Vooral in de provincie Groningen is het verschil tussen mannen en vrouwen groot. Daar belanden maar liefst twee keer zoveel vrouwen in het ziekenhuis door een valongeluk.
In de provincie Flevoland is juist het verschil het kleinst: daar is 61,5% vrouw.
De gemeente met het grootste verschil is het Overijsselse Zwartewaterland. Hier worden maar liefst zeven keer meer vrouwen dan mannen in het ziekenhuis opgenomen na een valincident
Niet meer zelfstandig thuis wonen na valpartij
De gevolgen van een val houden vaak niet op na ontslag uit het ziekenhuis. Veel ouderen die vallen, houden hier complicaties aan over en hebben blijvende zorg nodig. Vanwege de kwetsbaarheid door ouderdom kunnen veel ouderen na een val niet altijd meer zelfstandig thuis wonen. Zij hebben dan thuis extra hulp nodig of moeten verhuizen naar een verpleeghuis. De wachtlijsten voor een verpleeghuis zijn echter vaak erg lang. Totdat zij een plekje hebben, kunnen zij eventueel gebruikmaken van overbruggingszorg.
Onderzoeksmethode
Het onderzoek is gebaseerd op de meest recente CBS-data. Hierbij is het gemiddelde aantal ziekenhuisopnames onder 65-plussers als gevolg van een valincident afgewogen tegen het aantal 65-plussers per gemeente. Een valincident is een ongeval waarbij een persoon onopzettelijk valt, struikelt of uitglijdt binnens- of buitenshuis. Verkeersongelukken worden hierbij niet in beschouwing genomen.
Over Zuster Jansen
Zuster Jansen is een particuliere thuiszorgorganisatie die door heel Nederland actief is. Het brede zorgaanbod, o.a. zorg bij dementie en 24-uurszorg, sluit altijd aan op de specifieke zorgbehoefte. Zuster Jansen kent geen wachtlijsten en zet kleine vaste teams in om persoonlijk vertrouwen en een goede band met haar cliënten op te bouwen.
Auteur: redactie Zuster Jansen
** De cijfers van enkele gemeenten in Zeeland bleken incorrect te zijn geïnterpreteerd. Na contact met het CBS zijn deze cijfers op 22 februari gecorrigeerd.
Nacht en Rust-app kan belangrijke rol spelen bij slaapproblematiek in ouderenzorg
Slaap: een essentiële en vaak onderschatte factor voor een goede fysieke én mentale gezondheid. Ook bij ouderen is een goede nachtrust erg belangrijk, maar in de praktijk blijken er toch veel ouderen last te hebben van slaapproblematiek. Om die reden is de Nacht & Rust-app ontwikkeld.
Digitale hulpmiddel
Cicero Zorggroep, Sevagram en Zuyderland (alle drie prominente zorgorganisaties in Limburg) zijn de gezamenlijke initiatiefnemers van het innovatieve, digitale hulpmiddel. De aanleiding? In het huidige zorgsysteem wordt de zorg voor ouderen steeds complexer en speelt het waarborgen van een goede nachtrust een belangrijke rol. Daarnaast wordt de druk op het personeel hoger en wordt er naar effectieve hulpmiddelen gezocht. Door deze uitdagingen in de zorgsector is de Nacht & Rust-app “geboren”. Het doel van de app is om zorgmedewerkers én cliënten handvatten te geven om nachtelijke onrust zoveel mogelijk tegen te gaan. Deze handvatten zijn gebaseerd op inzichten uit de psychogeriatrische zorg.
De drie zorgorganisaties lanceerden de app, een digitaal slaapprotocol, op 12 december. Het hulpmiddel is bedoeld voor de intramurale, psychogeriatrische ouderenzorg en helpt zorgmedewerkers en behandelaren om de nachtelijke onrust van bewoners in kaart te brengen en aan te pakken. De drie initiatiefnemers kunnen namelijk niet genoeg benadrukken dat slaap een belangrijke rol speelt bij zowel lichamelijk als mentaal herstel en talrijke functies. Daarnaast neemt de maatschappelijke aandacht voor slaapproblemen en de duurzame inzetbaarheid van personeel toe. Door het delen van kennis, inzichten, data en oplossingen (bijvoorbeeld door de Nacht & Rust-app) wordt ernaar gestreefd om passende zorg te kunnen leveren en de druk op de zorg te verlagen.
Slaapprotocol voor mensen met dementie
De app bevat ook een slaapprotocol dat zich expliciet richt op mensen met dementie. Er worden interventies aanbevolen die het slaapgedrag van cliënten kunnen verbeteren. Door de mogelijke oplossingen die de app biedt, kunnen inslaap- en doorslaapproblemen worden aangepakt, maar ook andere klachten, zoals “te vroeg wakker worden”. De adviezen die de app geeft, gaan over eventuele handelingen in de nacht zelf, zoals een andere houding of de inzet van een slaaprobot. Daarnaast geeft de app ook aanbevelingen die overdag al kunnen worden toegepast om het slapen te verbeteren. Denk aan eetgedrag, geuren, inrichtingen en ruimtes.
Al sinds de start van dit jaar bundelen de drie Limburgse zorgpartijen hun kennis en ervaringen om nachtelijke onrust in de ouderenzorg aan te pakken. Daaruit ontstond de Nacht & Rust-app in samenwerking met het Centrum voor Slaapgeneeskunde Kempenhaeghe, het Lectoraat Ondersteunende Technologie in de Zorg van Zuyd Hogeschool en het CZ zorgkantoor.
Veelbelovende resultaten
De afgelopen maanden werd door Zuyd Hogeschool onderzocht wat de effectiviteit van de app is. En wat blijkt? Zowel op cliënt- als op medewerkersniveau zijn de resultaten veelbelovend. Cliënten ervaren over het algemeen een betere nachtrust en een prettiger dag- en nachtritme na het gebruik van de app. Tegelijkertijd zijn zorgprofessionals lovend over de app, omdat deze gebruiksvriendelijk en gemakkelijk toepasbaar is. Ook blijkt dat zorgmedewerkers meer handvatten hebben om slaapproblematiek in kaart te brengen en te behandelen. Echter, dit zijn de voorlopige onderzoeksresultaten. Het definitieve rapport zal eind januari gepubliceerd worden.
De app kan gedownload worden in de App Store en Google Play Store.
Auteur: redactie Zuster Jansen
Huisartsen zien rol bij valpreventie niet zitten
Gemeenten hebben opdracht gekregen om in 2024 aan de slag te gaan met gerichte valpreventie. In het kort: ouderen die een verhoogd risico op vallen hebben, krijgen een uitnodiging voor een uitgebreide beoordeling. Die moet gedaan worden door de huisarts, wijkverpleegkundige of een specialist ouderengeneeskunde. Maar huisartsen zien die taak niet zitten.
Artificial intelligence (AI) in de zorg
AI in de zorg is – net als in de hele maatschappij – in opmars. AI staat voor ‘Artificial intelligence’, de Engelse benaming voor kunstmatige intelligentie. Wat is AI in de zorg precies? Hoe en waar wordt het al gebruikt? Is het niet gevaarlijk om in de zorg – waar menselijk contact juist zo belangrijk is – steeds meer op computers te vertrouwen? We zochten het voor u uit.
Weer leren om het huishouden zelf te doen?
In Denemarken is het al normaal. Nederland is er nu mee aan het experimenteren: hulpbehoevende ouderen trainen om weer zelfredzaam te worden. Met als doel: langer thuis wonen én minder uren zorg van zorgverleners.
Het idee is eenvoudig: ouderen worden in korte tijd intensief getraind. Bijvoorbeeld om weer zelf het huishouden te doen. Maar ook weer zelf te douchen, zelf koken en leuke dingen zoals hobby’s. Hoe? Met de inzet van handige hulpmiddelen en slimme handelingen.
Wat is lewy body dementie?
Lewy body dementie is één van de vele vormen van dementie. Het wordt veroorzaakt door ongewone ophopingen van eiwitten in de hersenen (‘lewy bodies’). Die zorgen ervoor dat hersencellen beschadigd raken. Het is een veelvoorkomende vorm: in 15% van de dementiegevallen gaat het om lewy body.
Dementie in de laatste dagen: enkele adviezen
Hoe gaat u met iemand met dementie om in de laatste dagen? Hoe maakt u het hem/haar zo comfortabel mogelijk? En hoe zorgt u ervoor dat u in alle rust afscheid van elkaar kunt nemen?
Die vragen proberen we hieronder te beantwoorden. We hebben geen panklare antwoorden. Maar kunnen u wel adviezen geven, suggesties doen, vanuit onze expertise.
Besef dat er een einde komt aan een lange, intensieve periode
Zodra iemand met dementie/Alzheimer gediagnosticeerd wordt, gaat hij/zij de zogenaamde palliatieve fase in. Oftewel: de fase waarin zorg niet meer gericht is op genezing (want dat is niet meer mogelijk), maar op verzachting of verlichting van zijn/haar klachten.
Vaak wordt gedacht dat het dan ook om de laatste dagen van iemands leven gaan. Maar dat is lang niet altijd zo: de palliatieve fase bij dementie kan wel 6 tot 8 jaar duren.
Dat is dus een lange periode, waarin heel veel is veranderd. Niet alleen in het leven van uw naaste met dementie, ook in uw eigen leven. Veranderingen die bij de meesten gepaard gaan met verdriet, rouw, onzekerheid en angst.
Nu is uw naaste in de terminale fase gekomen: echt de laatste maanden/dagen van zijn/haar leven. Straks is hij/zij er niet meer. Dat betekent dat uw leven ook weer een enorme verandering ondergaat.
U heeft waarschijnlijk veel voor uw naaste met dementie gezorgd. Al jarenlang. Die zorg valt straks weg. Neem alle tijd om dat te beseffen, en om u aan te passen. Niemand kan na zo’n lange, intensieve periode direct weer door met het eigen leven.
Praat er zo veel mogelijk over met uw naasten. Zoek professionele, psychologische hulp als u daar behoefte aan heeft. Zodat u niet vastloopt.
Maak het uw naaste zo gemakkelijk mogelijk
Het laatste stadium van dementie is voor uw naaste moeilijk. Hij/zij begrijpt niet meer wat er gebeurt. Dat zorgt vaak voor veel onrust. Bovendien kan hij/zij last hebben van heftige emoties als angst, of fysieke pijn.
Zorgprofessionals met deskundigheid in dementie kunnen daarbij een wereld van verschil maken. Zij weten precies wat ze moeten doen om het uw naaste zo gemakkelijk mogelijk te maken.
Doe een beroep op hen! Dat kan ook vanuit de particuliere thuiszorg: dan huurt u zelf een deskundige in.
Wanneer uw naaste comfortabel is, of geen last heeft van onrust omdat hij/zij verdoofd is, kunt u ook afscheid nemen in een zo rustig mogelijke omgeving.
Maak het uzelf zo gemakkelijk mogelijk
Het is prettig als de laatste dagen van uw naaste ook voor u zo rustig mogelijk verlopen. Zodat u afscheid kunt nemen op de manier die u wilt. Als u dan alleen maar bezig bent met mantelzorg, kan dat misschien niet.
Misschien wilt u juist de zorg in de laatste dagen. Omdat dat voor u de beste manier is om waardig afscheid te nemen van uw naaste. In dat geval kunt u dit advies natuurlijk totaal negeren.
Desalniettemin: denk erover na hoe u afscheid wilt nemen. En wat u daarbij nodig heeft. Schakel hulp in als u dat nodig heeft.
Particuliere thuiszorg bij dementie
Zuster Jansen is een particuliere thuiszorgorganisatie. Bij ons kunt u precies de hulp inroepen die u zoekt tijdens de laatste dagen van uw naaste met dementie.
Wat is vasculaire dementie?
Vasculaire dementie is één van de vele vormen van dementie. Het wordt veroorzaakt door problemen met de doorbloeding in de hersenen. Daardoor ontstaat vaatschade, wat leidt tot hersenbeschadiging. Ongeveer 16% van de dementerenden heeft in hoofdzaak vasculaire dementie. Meestal komt deze vorm in combinatie met andere soorten dementie voor. Vasculaire dementie wordt ook wel ‘multi-infarct’ dementie genoemd.
Medicijn tegen dementie
Is er een medicijn tegen dementie? Helaas, nog niet. Er zijn nu géén medicijnen die dementie vertragen. Laat staan genezen.
Er is wél hoop: nieuwe medicijnen tegen dementie zijn volop in ontwikkeling. En er zijn al middelen die de symptomen van de hersenziekte onderdrukken.
Hoe dementievriendelijk is Nederland?
Hoe dementievriendelijk is uw omgeving? In Nederland is veel aandacht voor dit thema. Maar wat is dementievriendelijk eigenlijk?
‘Dementievriendelijk’ wil zeggen dat de samenleving:
- Geen taboe kent rondom dementie;
- Weet wat dementie inhoudt;
- Ingericht is op dementerenden.
Het uiteindelijke doel is dat mensen met dementie zo lang mogelijk thuis kunnen blijven wonen. Want dát is wat zij en hun mantelzorgers (steeds meer) willen.
Dementievriendelijke gemeentes
Heel veel gemeentes zijn actief bezig met dementievriendelijkheid. Concrete maatregelen die zij nemen zijn bijvoorbeeld:
- Samenwerking met (zorg)organisaties
- Eigen medewerkers scholen over dementie
- De openbare ruimte inrichten op dementerenden
- Dementerenden vrijwilligerswerk aanbieden
- Bewustwording verspreiden onder lokale ondernemers
Op dementievriendelijk.nl vindt u veel meer informatie over wat gemeenten nu al doen rondom dit thema.
De dementievriendelijke samenleving
Uiteindelijk is het de bedoeling dat we in een ‘dementievriendelijke samenleving’ wonen. Als de gemeenschap genoeg kennis heeft over dementie, kan ‘iedereen’ mensen met dementie en hun mantelzorgers helpen. Zo wordt het voor hen makkelijker met de ziekte te leven. Én kunnen patiënten langer thuis blijven wonen.
Hoe dementievriendelijk is uw leefomgeving nu? U kunt dit testen met een checklist van Stichting Alzheimer Nederland. Deze is in principe gericht op organisaties, maar het is ook goed bruikbaar om zelf inzicht te krijgen in hoe het met de dementievriendelijkheid gesteld is in uw buurt, dorp of stad.
Dementievriendelijke tuin
In Nederland zijn er nu al tal van initiatieven om de omgeving dementievriendelijker te maken. Zo was in Haaren vorig jaar een crowdfundactie om een dementievriendelijke tuin aan te leggen. Een veilige omgeving waar dementerenden wandelingen kunnen maken.
De actie was een succes. De tuin is nu in ontwikkeling.
Dementievriendelijke winkel
Verschillende ondernemers hebben het thema ook opgepakt. Zo zien we hier en daar al dementievriendelijke winkels ontstaan.
Zoals een supermarkt in Kapelle. Daar werd het personeel getraind in hoe om te gaan wanneer er een persoon met dementie in de winkel is. Zo’n klant zien zij niet (meer) als ‘lastig’. Zij weten nu hoe zij hen kunnen helpen.
Dementievriendelijk bouwen en wonen
Ook in de architectuur komt er steeds meer aandacht voor dementievriendelijk ontwerpen, bouwen en inrichten. Dan gaat het meestal vooral om zorginstellingen.
Maar zelf kunt u ook iets doen om het interieur van uw huis dementievriendelijk in te richten. Met relatief kleine ingrepen bereikt u al veel. Bijvoorbeeld:
- Voorkom echo’s; die veroorzaken onrust in het hoofd. Tapijt kan wonderen doen.
- Verwijder onnodige obstakels; zo kunnen dementerende makkelijker en veiliger door huis bewegen.
- Zorg voor passend licht: overdag voldoende daglicht, ’s avonds gedimd licht. Dit helpt het dag-nachtritme.
Dit zijn slechts enkele tips. Op de website van Kenniscentrum Wonen-Zorg vindt u een heuse Toolkit Dementievriendelijk Ontwerpen, boordevol concrete handreikingen.
Dementievriendelijkheid in de particuliere thuiszorg
Steeds meer dementerenden willen thuis blijven wonen. Dit is een landelijke trend, die zich al heel lang voortzet. Dus ook de zorg richt zich daar steeds meer op. Met name natuurlijk de thuiszorg.
De mogelijkheden van de reguliere thuiszorg zijn echter vaak beperkt. In de particuliere thuiszorg is meer mogelijk: bijvoorbeeld 24/7-zorg als dat geboden is.
Particuliere thuiszorg is altijd volledig op maat: het is voortdurend bekijken en evalueren wat u nodig heeft. Met als doel zo lang mogelijk thuis blijven wonen.
Wilt u hierover eens vrijblijvend van gedachten wisselen? Neem dan contact op met onze zorgcoördinator (020 63 66 847). Met onze zorgcoördinator kunt u de mogelijkheden van 24 uurs zorg bespreken – nu en in de toekomst.
Neem contact op:
Is de ziekte van Alzheimer erfelijk?
Alzheimer ‘zit in uw familie’. Althans, zo lijkt het. Misschien heeft of had uw moeder het. Of een broer of zus. Dat baart u zorgen: krijg ik het nu ook? Is de ziekte van Alzheimer erfelijk? Het is wel degelijk zo dat sommige vormen van dementie erfelijk zijn. Maar Alzheimer meestal niet. Volgens Stichting Alzheimer Nederland loopt u slechts een klein verhoogd risico. Wat erfelijkheid betreft heeft u heel weinig te vrezen van dementie.
Kan geheugenverlies beperkt worden door spelletjes en sociale contacten?
Gezellig op zaterdagavond een kaartspel spelen met vrienden of familie? Het lijkt een “simpele” activiteit, maar in de praktijk kan het veel voor je gezondheid betekenen. Uit een langdurig onderzoek van het National Center for Neurological Disorders in Peking (China), blijkt dat kaartspelletjes en sociale contacten invloed hebben op het vertragen van de snelheid van geheugenverlies, waardoor het risico op dementie kan worden verminderd.
Wat is de levensverwachting van een Alzheimer-patiënt?
Een patiënt met de ziekte van Alzheimer heeft een kortere levensverwachting dan mensen zonder Alzheimer. Vanaf het vaststellen van vroege Alzheimer zijn de statistieken als volgt:
- De levensverwachting loopt uiteen van 3 tot 20 jaar
- Gemiddeld is de levensverwachting 8 tot 10 jaar
- Slechts 3 procent is na 14 jaar nog in leven
Deze cijfers zijn continu in beweging. De behandelmethodes staan immers niet stil. Hoe meer men de ziekte weet te vertragen (door nieuwe medicijnen, bijvoorbeeld), hoe hoger de levensverwachting zal worden.
Op dit moment is Alzheimer nog ongeneeslijk. Wie weet verandert dit in de toekomst. Tot die tijd hebben patiënten met Alzheimer-dementie nog een (veel) kortere levensverwachting.
De ziekte van Alzheimer: symptomen per fase
Wat zijn precies de symptomen van Alzheimer? In dit artikel zetten we ze per fase op een rij. Hiervoor gebruiken we het al eerder besproken 7-fasenmodel:
7-fasenmodel ziekte van Alzheimer
Het 7-fasenmodel onderscheidt de volgende fases:
- Fase 1: vroeg stadium – ziekte onmerkbaar
- Fase 2: lichte geheugenproblemen
- Fase 3: ziekte wordt merkbaar
- Fase 4: sterke achteruitgang kortetermijngeheugen
- Fase 5: hulp nodig bij simpele dingen
- Fase 6: karakterverandering en sterk hulpbehoevend
- Fase 7: 24-uurszorg nodig
Per fase/stadium noemen we de mogelijk voorkomende symptomen. Want bij iedereen is het verloop anders. Evenals welke symptomen al dan niet optreden en in welke mate.
