Het wordt warmer, natter en droger in Nederland. Welke gevolgen heeft deze klimaatverandering voor de zorg, nu én straks? Het ministerie van VWS vroeg onderzoeksinstituut TwynstraGudde om deze vraag te verkennen. En zo zorgaanbieders, koepelorganisaties, zorgverzekeraars en beleidsmakers een beetje houvast te geven.

Aan dat houvast ontbreekt het tot nu toe. Zorgorganisaties hebben nog geen idee wat van hen gevraagd wordt door klimaatverandering. Niet qua kwaliteitsnormen en beleid, laat staan regelgeving.

Risico’s wel gezien, maar impact onduidelijk

Klimaatverandering op zich raakt de gezondheid van mensen. Maar dus ook hoe zorginstellingen hun bedrijf organiseren. Het onderzoeksrapport toont dat de zorg de risico’s wel zien, maar niet goed kunnen bepalen wat weersextremen zoals hitte, droogte en extreme buien voor impact hebben.

Er is wel een wet die zegt dat zorgorganisaties risico’s moeten inventariseren en continuïteitsplannen moeten opstellen. Maar die kosten uiteraard geld, en dat is er meestal niet. Bovendien is het nog heel onduidelijk of de investering uiteindelijk ook geld oplevert. Daarom blijven maatregelen om burgers of zorgorganisaties weerbaarder te maken tegen klimaatverandering tot nu toe veelal uit. Je kunt je ook afvragen of het wel eerlijk is om van de zorg te verwachten dat zij verantwoordelijkheid voor klimaatrisico’s dragen.

Wat vraagt klimaatverandering van zorginstellingen?

Dat was ook de vraag die min of meer in het onderzoek centraal stond. Namelijk of  klimaatverandering extra inzet vereist van de publieke zorg, bóvenop het normale aanpassingsvermogen. Conclusies waren:

• Klimaatrisicoanalyses zijn er nog niet of nauwelijks
• Duidelijke normen of richtlijnen voor klimaatadaptatie ontbreken
• Sommige organisaties namen al wel maatregelen, maar alleen omdat ze al last van hebben van klimaatverandering
• Adaptatiemaatregelen worden meestal gecombineerd met andere doelen, zoals bestaande plannen voor nieuwbouw of renovatie

Aanbevelingen

Aanbevelingen deed het rapport ook. Wat kan zorginstellingen volgens de onderzoekers helpen om beter voorbereid te zijn op klimaatextremen? Het volgende:

• Meer kennis opdoen over extreem weer: hoe groot is de kans en impact? Die kennis kan vervolgens gebruikt worden voor een risicoanalyse
• Deel eigen kennis en informatie met andere instellingen. Daar profiteert iedereen van
• Duidelijkheid over hoe ver de verantwoordelijkheid van zorgaanbieders hierin gaat. Daaraan kunnen aanbieders dan hun eigen situatie toetsen
• Duidelijkheid over de financiële gevolgen van zowel klimaatverandering als adaptiemaatregelen. Zo kunnen aanbieders beter inschatten hoe ze kosten kunnen opvangen, en betere afwegingen maken met de baten

Auteur: redactie Zuster Jansen