Alzheimer ontwikkelen na een behandeling met groeihormonen? Dat is nu niet meer mogelijk, maar uit onderzoek blijkt dat dit wel het geval was in het verleden. In het wetenschappelijk tijdschrift Nature Medicine schrijven onderzoekers over hun bevindingen en de relevantie van het onderzoek.

Het onderzoek richt zich op vijf personen die tussen 1959 en 1985 in Groot- Brittannië leefden. Ze hadden allemaal een groeiachterstand en kregen daarom groeihormonen toegediend die afkomstig waren van overleden donors. De artsen deden dit destijds met de beste bedoelingen, maar al snel bleek dat de behandeling niet zonder risico’s was.

Creutzfeldt-Jakob

Meerdere patiënten die het groeihormoon ontvingen, ontwikkelden de ziekte van Creutzfeldt-Jakob. Dat was te verklaren, want onderzoek toonde aan dat sommige groeihormonen waren besmet met prionen: dat zijn verkeerd gevouwen eiwitten die bij mensen en dieren ernstige neurodegeneratieve ziekten kunnen veroorzaken.

Ziekte van Alzheimer

Ook werd er toen al een mogelijke link gelegd tussen de behandeling met de groeihormonen en de ziekte van Alzheimer. Het onderzoek naar Creutzfeldt-Jakob was de reden voor een vervolgonderzoek. Daaruit bleek dat sommige patiënten die Creutzfeldt-Jakob hadden ontwikkeld ook ophopingen van het met Alzheimer geassocieerde amyloïde-bèta-eiwit vertoonden. In 2018 werd verder onderzocht of de groeihormonen van de overleden donoren die nog ergens opgeslagen lagen inderdaad besmet waren met amyloïde-bèta-eiwitten. En wat bleek? Toen de onderzoekers deze groeihormonen, die dus al tientallen jaren opgeslagen lagen, toedienden bij muizen, ontwikkelden de dieren inderdaad ophopingen van deze eiwitten.

Nieuw onderzoek

Het nieuwe onderzoek richtte zich op acht mensen die op jonge leeftijd (meestal meerdere jaren op rij) groeihormonen hadden gekregen van overleden donors. Alle acht hadden neurologische klachten en waren doorverwezen naar het National Hospital for Neurology and Neurosurgery in Londen.

Vijf van deze mensen hadden symptomen die wezen op dementie. Sommigen waren al gediagnosticeerd, maar ze voldeden in ieder geval allemaal aan de criteria om een diagnose te krijgen. Ze kregen allemaal neurologische problemen op relatief jonge leeftijd (tussen de 38 en 55 jaar oud). Volgens de onderzoekers wijst dat erop dat het bij deze groep geen ouderdomskwaal was. Ook erfelijkheid werd uitgesloten na genetisch onderzoek. Dat is voor onderzoekers genoeg reden om aan te nemen dat deze mensen de ziekte van Alzheimer ontwikkelden na de medische behandeling met de groeihormonen die ze tientallen jaren eerder ondergingen.

Medische behandeling stopgezet

In 1985 werd er een verband gelegd tussen de behandelding met de groeihormonen en neurodegeneratieve aandoeningen, zoals de ziekte van Alzheimer. Sindsdien wordt de medische behandeling niet meer toegepast. Voortaan zouden mensen synthetische groeihormonen geïnjecteerd krijgen, zodat er geen ziektes meer overgedragen konden worden. De onderzoekers willen benadrukken dat patiënten al lange tijd geen risico meer lopen om neurodegeneratieve aandoeningen te ontwikkelen door het toedienen van groeihormonen van overleden donors. Tevens zijn er momenteel geen andere medische behandelingen bekend die tot de ontwikkeling van de ziekte van Alzheimer kunnen leiden. “Er is geen enkele suggestie dat de ziekte van Alzheimer tijdens dagelijkse activiteiten of routinematige medische zorg van het ene op het andere individu kan worden overgedragen. De patiënten die wij beschrijven, ondergingen een specifieke en inmiddels al lang niet meer gebruikte medische behandeling waarbij materiaal werd geïnjecteerd waarvan we nu weten dat het besmet was met eiwitten die met ziektes in verband kunnen worden gebracht”, aldus John Collinge, één van de onderzoekers.

Onderzoek uitermate relevant

De overdracht die de onderzoekers beschrijven is dus al lang niet meer mogelijk. Toch is het onderzoek volgens Collinge ontzettend relevant: “Onze resultaten suggereren dat Alzheimer en enkele andere neurologische aandoeningen vergelijkbare ziekteprocessen kennen als de ziekte van Creutzfeldt-Jakob en dat kan belangrijke implicaties hebben voor ons begrip en de behandeling van de ziekte van Alzheimer.”

Auteur: redactie Zuster Jansen